بررسی نوع بیماری های اسب

برخی از مهمترین بیماری هایی که اسبان به آنها دچار می شوند را در زیر به طور خلاصه می آوریم. لازم به ذکر است که بیماریهایی که بین انسان و اسب مشتر ک هستند در قسمت بیماریهای مشترک آورده شده اند:

۱) بیماری استخوان زورقی
یکی از بیماریهای مهمی که دست و پای حیوان به آن مبتلا می شود بیماری استخوان زورقی می باشد که طی مسافت زیاد در زمین های خشک و سخت و یا سرعت خیلی زیاد از عوامل ایجاد آن می باشد و بیشتر در دستهای حیوان مشاهده می شود.

این بیماری عبارت است از تورم استخوان کوچک زورقی و قسمتی از تاندونی که در تماس با آن هست. در نتیجه این تورم به تدریج تومور استخوانی تیزی در استخوان پیدا می شود که فوق العاده دردناک است و همینطور که بیماری پیشرفت می کند قسمتهای استخوان زورقی و اطراف آن به حالت مرده در می آیند و سیاه می شوند.
در ابتدای این بیماری علایم معمولا” غیر مشخص هستند. اولین علامت پیدا شدن ناراحتی در دستهای اسب می باشد. آزمایش دقیق نشان می دهد که پاشنه ها و قسمت جسم قورباغه سم اسب گرم هستند و همانطور که بیماری پیشرفت می کند جسم قورباغه کوچک شده و پاشنه ها جمع می شوند. پیشرفت بیماری معمولا” به آهستگی صورت می گیرد اما خیلی زود عمل جراحی قطع عصب لازم می شود. به هر حال همیشه این چنین عملی هم رضایت بخش و مطمئن نیست.
زمین نرم و بانداژ مرطوب با آب سرد مخصوصا” در اطراف شاخمو مقدار درد را کاهش می دهد.

۲) هجوم الدمی سم
یکی از بیماریهای مهمی است که در نتیجه اختلال در گردش خود سم اسب پیدا می شود، زیرا عروق کف و کاسه به نسبتی که فشار خون تغییر می کند نمی توانند انبساط پیدا کنند و در نتیجه اختلال پیدا می شود. میزان این اختلال به عوامل مختلف بستگی دارد که گاهی خفیف و نامحسوس و گاهی فوق العاده شدید می باشد. دستها بیشتر از پاها به این بیماری مبتلا می شوند. عده ای معتقد هستند که حرارت زیاد، ایستادن به مدت زیاد روی زمین سخت، یا نوشیدن مقدار زیادی آب سرد موجب این بیماری می گردد.
این بیماری معمولا” به طور ناگهانی ظاهر می شود. اسب مبتلا از حرکت ناراحت است، درجه حرارت بالا، تنفس سریع، اشتها کم و تشنگی زیاد و دست و پای گرم از علایم این بیماری می باشند. اسب مبتلا سنگینی خود را به روی دست یا پای سالم می اندازد. این علایم ۴ تا ۵ روز باقی می ماند و اگر فورا” معالجه نشود بیماری به شکل مزمن در می آید.
همانطور که بیماری پیشرفت می کند درد و لنگش از میان می رود، اما ساختمان سم به تدریج تغییر می کند. دوایر متعدد و مشخص روی دیواره سم به طور افقی با سطح زمین و کف سم پیدا می شود. به منظور کاستن درد بهتر است دست و پای مبتلا را تا بالای بخلق حداقل به مدت یک ساعت در آب گرم قرار داد و سپس آنرا در آب سردی گذاشت که در آن یخ ریخته شده است. این معالجه را بایستی ادامه داد تا موقعی که درد تسکین پیدا کند. اسب نبایست زیاد سرپا بایستد و هر چقدر بخوابد بهتر است. حضور دامپزشک در حالت شدید برای تزریق محلول آدرنالین ضروری است.

۳) ازتوریــــــــا
ازتوریا بیماری است که علت اصلی آن شناخته نشده است. در بیشتر موارد تجربه نشان داده است که اسبهایی که کارشان کم و جیره غذایی آنها زیاد است به این بیماری مبتلا می شوند.
علایم بیماری معمولا” بعد از اینکه اسب به کار گرفته شد پدیدار می گردد. حساسیت زیاد، عرق کردن و تنفس سریع ناگهان ظاهر می شود. لنگش سریعا” پیشرفت کرده و به وضعی می رسد که اسب روی زمین می نشیند، عضلات کپل و تهیگاه متورم و سخت می شوند، درجه حرارت بالا می رود.

موقعی که حیوان به این بیماری مبتلا می شود بایستی آن را در محل آرام و راحتی قرار داد و دامپزشک را باخبر ساخت. با پتوی گرم تهیگاه را پوشانده تا از جریان هوا مصون بماند. خوراک قابل هضم و ملین نیز نتیجه رضایت بخشی دارد.

۴) شکم درد
شکم درد با علایم درد در ناحیه شکم مشخص می شود. این بیماری به دلیل معده کوچک ، روده های بزرگ چین دار، ناتوانی در عمل استفراغ در اسب زیاد دیده می شود. معمولی ترین دلایل شکم درد، نامنظمی تغذیه، تغییر ناگهانی رژیم، استفاده از علوفه پژمرده و کهنه و یونجه کپک زده، تغذیه هنگام خستگی، کمبود آب، نجویدن کامل غذا، کار شدید بلافاصله پس از غذا و وجود انگل می باشد. به این ترتیب می توان گفت که مسوول بروز شکم درد اغلب پرستاران و مهتران و مالکان اسبها می باشند و در صورتی که در مورد تغذیه حیوان مراقبت بیشتری به عمل آید می توان از ابتلا به شکم درد جلوگیری کرد.

شکم درد با درد ناحیه شکم آغاز می شود و اسب با ناآرامی، سم کوبیدن، به پهلو نگاه کردن، خمیازه کشیدن، دراز کشیدن، غلتیدن، پشت هم تغییر جا دادن و نالیدن، آنر نشان می دهد. در دل درد شدید اسب لگد می زند و شدیدا” به دور خود می چرخد و حرکات غیرارادی می کند، تنفس مشکل و بدن از عرق پوشیده می شود. به محض مشاهده اولین علایم شکم درد بایستی غذای حیوان را قطع کرد و دامپزشک را مطع ساخت. در صورتیکه اسبی تمایل به راه رفتن داشت می توان به آرامی حیوان را راه برد اما هرگز نباید در چنین شرایطی اسب را به یورتمه و چهارنعل و غلتیدن وا داشت، این حرکات ممکنست باعث پارگی روده شوند. استفاده از حوله داغ و پتوی گرم جهت پیچیدن دور شکم و پهلوها میزان درد را کاسته و عمل روده را تحریک و تسریع می کند. از خوراندن دارو به اسب یا معالجات دیگر بدون نظر دامپزشک بایستی پرهیز کرد، چه ممکن است خطرناک باشد.

پس از معالجه کامل حیوان بایستی مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت از خوراندن غذای کامل به آن خودداری نمود، البته این مدت بستگی به شدت و ضعف شکم درد دارد. سبوس خیسانده گرم برای یکی دو وعده غذا پیشنهاد می شود. به تدریج به مقدار غذا افزوده تا به اندازه جیره کامل روزانه برسد.

شکم دردهای نفخی، انقباضی و انسداد روده بزرگ از اقسام شکم درد هستند، ضمن اینکه ورم روده و معده هم جزو بیماریهای سوء هاضمه محسوب می شوند.

۵) بیماریهای انگلی
بیماریهای انگلی دارای اثرات سوء بسیاری مانند کاهش وزن، لاغری، عدم رشد، کاهش تولید و عدم بهره وری کافی در اسب می شوند.
انگلهای اسب به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شوند، انگلهای داخلی شامل سه دسته کرمها، مگسها و انگلهای خونی هستند. کرمها به انواع نواری، لوله ای (مانند استرونژیلوس ها، آسکاریس ها و اکسیور) و پهن تقسیم می شوند. مهمترین مگسها لارو گاستروفیل و مگس هابرونما می باشند. از رایجترین انگلهای خونی هم می توانیم به تک یاخته های عامل بابزیوز، پیروپلاسموز یاد کنیم.
انگلهای خارجی هم شامل کنه ها، جربها، مگسها، ساسها و شپشها هستند.

▪ عوارض انگلها عبارتند از:
ـ عوارض مکانیکی: مثل فشار ناشی از انسداد آنها در روده ها (دل درد انگلی)
ـ تهاجم و تخریب سلولهای بدن: مثل انگل بابزیوز که گلوبولهای قرمز را تخریب می کند
ـ ایجاد واکنشهای التهابی در مقابل انگل: مثل نیش کنه ها و جرب ها که ایجاد آماس می کند
ـ رقابت برای مواد غذایی با میزبان: مثل کرم آسکاریس در کره اسب
ـ ایجاد کم خونی در اثر مکیدن خون و خونریزی
ـ انتقال برخی از بیماریهای دیگر: مثل کنه ها که باعث انتقال بابزیوز می شوند

▪ روشهای مبارزه با انگلهای خارجی:
ـ استفاده از سمپاشی در اصطبلها و محیط نگهداری
ـ رعایت اصول بهداشت و تخلیه کردن کود با فواصل زمانی کوتاه
ـ شعله دادن بستر اصطبلها و آهک پاشی بستر و محل تخلیه کود

▪ روشهای مبارزه و پیشگیری انگلهای داخلی:
ـ مصرف داروهای ضد انگل که بایستی به صورت منظم هر دو ماه یکبار مصرف شوند و سعی کنیم در هر دو تا سه مرتبه مصرف دارو، نوع آن را تغییر دهیم تا ایجاد مقاومت انگلی نکند. هر اسبی که جدید وارد می شود باید از داروی ضد انگل مصرف کند و پس از اطمینان از عدم آلودگی با بقیه اسبها همراه شود. در کره اسبها مادرانشان باید داروی ضد انگل خورده باشند و خودشان باید بعد از ۲ ماهگی دارو مصرف کنند. از مهمترین داروهای ضد انگل می توانیم به آیورمکتین، فبانتل، لوامیزول، آلبندازول و … نام ببریم

ـ رعایت بهداشت بستر
ـ اگر در مرتع اسبها می چرند باید به صورت آیش چرا، از مرتع استفاده کرد
ـ اسب را باسایر حیوانات در یک مرتع نیندازیم
ـ در صورت امکان پهن اسبها را بلافاصله از مرتع خارج کنیم
ـ زیر و رو کردن بستر خاک مرتع در ماههای گرم سال
ـ آزمایش مدفوع اسبها برای شمارش تخم انگلها (در هر گرم مدفوع نباید بیشتر از ۱۰۰ تخم انگل وجود داشته باشد)
ـ آزمایش خون که معمولا” در موقعی که اسب دچار بیماری انگلی باشد تعداد ائوزینوفیل خون زیاد می شود
ـ برخی داروهای انگلی پس از مصرف باید دو هفته بعد هم تکرار شوند تا لاروها را نیز از بین ببرند.

حکیم مهر: اولین مرکز جامع تشخیص بیماری‌های اسب کشور که عملیات ساخت آن از یک دهه قبل آغاز شده بود با تزریق اعتبارات سفر استانی اسفند پارسال دولت سیزدهم به گلستان امروز دوشنبه همزمان با ششمین روز هفته دولت به بهره‌برداری رسید.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، دولت در سفر اسفندماه ۱۴۰۰ به استان گلستان برای تکمیل و تجهیز ساختمان مرکز تشخیص بیماری های اسب در آق قلا ۸۰ میلیارد ریال اعتبار مصوب کرده بود که تاکنون ۴۵ میلیارد ریال آن اختصاص داده شد.

راه‌اندازی مرکز تشخیص بیماری های اسب کشور در آق قلا از مصوبات دولت دهم به شمار می‌رود و عملیات اجرایی آن از سال ۹۰ آغاز شد که به کمبود اعتبار بهره‌برداری از آن به درازا کشید.

About Author